Akoestisch comfort
Akoestisch comfort
Voor de Office Academy & het interieur vaktijdschrift Inside Information schreven we het artikel ‘Comfort heeft een klank’. Hieronder de belangrijkste akoestische kernpunten uit de fysieke en psychologische wetenschap. Waarom een goede akoestiek zo belangrijk is, Geluidsoverlast, wanneer treedt het op? Waar op te letten bij het streven naar akoestisch comfort?
Goede akoestiek is cruciaal
Waarom?
Akoestiek is hot! Zeker nu! We worden steeds kritischer als het gaat om geluid. Het vele thuiswerken heeft ons referentiekader verandert en het hybride kantoor zorgt voor extra onrust: meer flexibele werkplekken, meer overleg, meer sociale interactie, meer videobellen.
Waar het kantoor steeds meer de rol heeft om kennisuitwisseling en sociale binding te stimuleren, werkt geluidoverlast hier averechts op. Een slechte akoestiek doet vermoeiing, bloeddruk verhogen, we kunnen ons er slechter bij concentreren en ons sociaal positief gedrag neemt af, waardoor productiviteit en werkplezier hard achteruitgaan.
Akoestiek is een kritisch punt op de werkvloer: de grootste oorzaak van ontevredenheid over de fysieke werkomgeving bij kenniswerkers.
Moderne interieurs, met veel harde muren, glaswerk, open ruimtes en hoge plafonds zorgen voor extra galm en slechte verstaanbaarheid. Om te voorkomen dat geluid gaat rondzingen in de ruimte en de verstaanbaarheid vermindert, zal het effectief moeten worden geabsorbeerd over het gehele frequentiebereik, lees hierover meer verder in dit artikel.
Akoestisch discomfort
Harde cijfers uit de wetenschap
Over akoestiek en het belang van een goede geluidssituatie in de binnenruimte is zeer veel wetenschappelijke kennis. Wist u bijvoorbeeld dat geluiden kunnen zorgen voor activatie van bepaalde spieren, wat weer zorgt voor het verwijden van bloedvaten, afgifte van hormonen (onder andere adrenaline en cortisol) en verhoging van de hartslag? In tal van onderzoeken is aangetoond dat met name irrelevante spraak van anderen als meest storend wordt ervaren. Het haalt ons uit de concentratie die we nodig hebben om te reflecteren en te analyseren.
- Mensen in een stille ruimte presteren 16 procent beter op geheugentesten en bijna 40 procent beter op rekentesten dan in een kantoortuin met 65 decibel achtergrondgeluid (Banbury & Berry, 1998).
- Wanneer in het interieurontwerp voldoende rekening wordt gehouden met concentratie mogelijkheden en samenwerking ook wordt gestimuleerd, zijn organisaties 57 procent effectiever in samenwerking, 88 procent beter in leren en 42 procent beter in socializen. Ook tonen ze 32 procent meer innovatiekracht en een 31 procent hogere werknemerstevredenheid ten opzichte van organisaties waar dit niet het geval is.( Jonathan en Dedear).
- Werknemers zijn vaker ziek in een omgeving met hogere geluidsniveaus. Ook maken zij vaker fouten. (blijkens onderzoek van Fried, Melamed en Haim)
Akoestiek als exacte wetenschap
Beslaat niet alles!
Nog niet heel lang geleden richtte de wetenschap zich in essentie op akoestisch discomfort – geluidsvolume (uitgedrukt in decibels) die kan leiden tot gehoorschade – en op fysiek comfort: geluid waarbij verblijf in de ruimte nog acceptabel is. Vervolgens werd er in snel tempo meer onderzoek verricht naar functioneel comfort, het geluidsniveau waarbij je kan werken.
Maar akoestiek is geen exacte wetenschap; we horen allemaal anders en hebben verschillende wensen en verwachtingen. We storen ons vooral aan harde geluiden, niet relevante geluiden en galm.
Psycho-akoestiek
Wel zo belangrijk!
Er is de laatste jaren steeds meer aandacht gekomen voor psychologisch akoestisch comfort, ook wel psycho-akoestiek genoemd, waarbij onder andere gekeken wordt naar de relatie akoestiek en persoonlijkheid. Dit bepaalt onze subjectieve productiviteit en dus of je in staat bent je erbij te concentreren en voldoende privacy en controle ervaart. Van invloed zijn onder andere activiteit, leeftijd en persoonlijkheid. Introverte mensen zijn zich over het algemeen meer bewust van lawaai en de effecten op productiviteit en welzijn. Zij ervaren omgevingsgeluid dan ook meer als een last dan extraverte mensen. Naast persoonlijkheid, spelen nog meer psychologische factoren een rol; zoals leeftijd, onze situatie waarin we verkeren, onze gehele sensorische waarneming (zicht, gevoel, smaak en reuk beïnvloeden mede hoe we geluid waarnemen) en ons cognitieve systeem (welke herinneringen roept het geluid op, in hoeverre draagt het bij aan ons doel..). Een directe collega die telefoneert over het project waar ook jij aan werkt ervaar je niet als storend terwijl een telefoontje van een indirecte collega je wel stoort. Aan een tikkende pen irriteren we ons maar niet aan kabbelend water van gelijk geluidsvolume? In call centra wordt het geluid van water afgespeeld en gevisualiseerd, zodat men zich minder stoort aan het geluid van medecollega’s.
BREEAM waardering van welzijn
Biophilic design versus Ruimte akoestiek
De erkenning van water, de natuur, doet ons autonome systeem ontspannen. Elementen die symbolisch representatief staan voor de natuur hebben een positief effect onze gezondheid: ze verlagen onze bloeddruk en verhogen onze cognitieve prestaties, onze creativiteit en ons geluksgevoel. Vandaar ook dat BREEAM voor de categorie gezondheid even veel punten aan ‘Biophilic design’ toekent dan aan ‘Ruimte akoestiek’ (1 punt).
Vormen, kleuren, ritmische patronen, composities, .. beïnvloeden ons welzijnsbeleving.
Organische en biomorfe vormen werken stress verminderend en concentratie verhogend, doordat ze onze focus verschuiven. Ritmische patronen werken rustgevend. Ritme zit in de muziek en in de natuur. De natuur kent vele ritmische patronen.
Geluid:
Volume en toonhoogte
Geluid bestaat uit geluidsgolven, hoe hoger de golven hoe harder het geluid, hoe hoger de decibel. Het volume van geluid wordt gemeten in decibel (dB). De frequentie van een golf, uitgedrukt in hertz (Hz), zegt iets over hoe vaak de golf beweegt in één seconde. De frequentie van een golf bepaalt hoe hoog of hoe laag de toon klinkt.
Galm
Geluid dat rondzingt
Geluid dat in een kamer wordt geproduceerd, zal duizenden keren tegen de vloer, het plafond en de wanden heen- en weer kaatsen, totdat het is uitgestorven. Deze geluidsreflecties zijn het sterkst bij harde materialen, zoals beton, steen, hout en glas.
Hoe vaak en hoe sterk het geluid wordt teruggekaatst en welke toonhoogten (frequenties) wel- en welke niet worden teruggekaatst zijn bij spraak-verstaanbaarheid van belang.
In een kleine kamer zal het geluid sneller uitdoven dan in een grote ruimte en dus minder galm vertonen.
De verhouding tussen galmtijden van de lage-, midden- en hoge frequenties zijn van belang.
Tijdens een gesprek kost het je hersenen veel moeite om geluid om je heen, die er niet toe doet, uit te filteren. In een kamer met veel galm zullen hersenen galm (geluidsreflecties) uitschakelen, zodat je maximaal het gesprek volgen. Dit kost echter veel energie; luisteren wordt vermoeiend. Zeker als de galm niet verdeeld is in lage-, midden- en hoge tonen. Het wordt moeilijk om anderen te verstaan als het aandeel hoge tonen laag is. Het is daarom gewenst om absorberende materialen toe te passen die het frequentie gebied van het geluid in een kamer maximaal afdekken.
In minimaal ingerichte ruimtes met veel harde materialen heb je al snel last van lange en ongelijkmatig verdeelde galmtijden. De hoge tonen zijn snel uitgestorven, maar veel minder midden en lage tonen.
Hoeveel galm is gewenst
Wanneer hinderlijk
Bij elke sfeer en uitstraling van het interieur hoort een bijpassende galm; een oud huis mag wat meer galm hebben, van modern, minimalistisch ingerichte met harde materialen zijn we al wat meer gewend geraakt aan langere galmtijden, want ook gewenning in relatie tot de context en verwachtingen speelt een rol.
Galm verminderen we door absorberende materialen toe te passen op oppervlakten waar het geluid tussen heen- en weerkaatst. Dit zorgt ervoor dat geluid sneller uitsterft en dus de galm minder wordt.
Het is aan te bevelen de absorberende panelen redelijk gelijkmatig over de kamer te verdelen voor een gelijkmatige vermindering van de galm. Maar het kan ook zijn dat je één of meerdere zones in de kamer wil creëren waar het optimaal klinkt, terwijl geroezemoes daaromheen weer acceptabel is
Een sterk galmende, grote kamer in zijn geheel naar een optimaal galmniveau terug brengen kan kostbaar zijn In zo een situatie kan het ook zinvol zijn om één of meerdere gebieden, zoals een werkzone of overlegplek, akoestisch optimaal te maken.
Akoestische oplossingen
Waar op te letten
Geluid absorberend materiaal vermindert de reflectie door de geluidsgolven in de vezels van het materiaal “af te remmen” (en deze omzetten in warmte).
Te dun absorberend materiaal of materiaal met een verkeerde akoestische werking kan er toe leiden dat hoge tonen meer worden weggenomen dan de lage en midden-tonen, waardoor de galm weliswaar minder wordt, maar de spraakverstaanbaarheid eigenlijk niet echt beter wordt.
Er zijn grote verschillen in de akoestische werking van absorberend materiaal. Een akoestisch paneel zal van het juiste materiaal gemaakt moeten zijn. Dikte, structuur (lucht buffer-kamertjes), zelfreinigend vermogen (opdat poriën niet dichtslippen) spelen hierbij onder andere een rol. Is de geluidsabsorptie waarde van het materiaal bij een bepaalde dikte 0,05 of 0,9a, ofwel absorbeert het 5 versus 90% van het geluid. Op welke geluidsfrequentie is dit gemeten? Hoge tonen worden makkelijker geabsorbeerd dan lage tonen. Een hard geperste viltplaat van 10 mm dikte absorbeert veel slechter tonen op spraak frequenties dan een ‘luchtig akoestische paneel van 50 mm dikte dat opgebouwd is uit een slimme vezels met vele luchtkamers. Het verschil zal zo’n factor 10 zijn, enorm dus.
Een integraal akoestisch ontwerp
Akoestiek heeft een klank die per kamer per situatie anders is. Een goed akoestisch ontwerp vraagt om een integrale benadering. De ruimte, het gebruik van de ruimte, de functie van de ruimte, de gebruikers en hun behoeften zullen in achtgenomen moeten worden.
Je zult in de ruimte moeten kijken waar de geluidsbronnen zitten, waar geluid wordt gereflecteerd en waar geluid blijft hangen. Daarnaast moet je kijken naar de gebruikerssituatie; de werkopstelling, de processen. In holle ruimtes wil je geluid zoveel mogelijk dempen, zodat je niet schrikt als er een pen op de harde grond valt. Je wil de nagalmtijd in de ruimte beperkt houden opdat in openruimtes niet de gehele werkvloer wordt gestoord. In hoeken kan geluid niet weg, daar zal je absorptiemateriaal moeten aanbrengen. Daar waar gesproken wordt wil je het geluid blokkeren opdat het niet verder de ruimte ingaat. Daar waar geluid dreigt te worden gereflecteerd absorbeer je het liever….
Akoestisch: advies / ruimtelijk ontwerp / product
StudioVIX denkt graag met u mee! Waar gewenst maken we een 3D opstelling van uw ruimte met akoestische voorstellen.
De StudioVIX producten bieden
- Fysiek-akoestisch comfort, gemaakt van het juiste geluidsabsorberend materiaal &
- Psycho-akoestisch comfort: voorzien van biophilic vormen en bioritmische patronen en verhoudingen.
Tevens zijn ze 100% circulair.
- Geluidsabsorptie waarde 90%.
- In vorm, ritme en kleurverloop doen ze je denken aan: meanderend water/aan de iris van ons oog/een ijskristal/de bloemkelk van de Winde: fluweel zacht.
- Geluidsabsorptie waarde 90%.
- In de vorm van een blad, circulair en vochtregulerend.
- Geluidsabsorptie waarde 90%.
- Meerdere panelen ritmisch in een patroon gelegd, aangenaam in formaat verhoudingen en met een kleurverloop zoals we die in de natuur tegenkomen. (Wist u dat ook Mondriaan zijn blok verhoudingen haalde uit de natuur!)
- Geluidsabsorptie waarde 55%.
- VLINDER transformeert met je mee: uitgeklapt een bureauscherm om als een cocon om je heen te slaan, ingeklapt een aktetas om met je mee te nemen.
